Sentencje łacińskie na litery I i L
SENTENCJE NA LITERĘ I
Ibi victoria, ubi concordia. - Zgoda buduje, niezgoda rujnuje. (dosł. tam zwycięstwo, gdzie zgoda)
Id certum est quod certum reddi potest. - To jest pewne co może być uczynione pewnym.
Ignavis semper feriae. - Lenie zawsze mają święto.
Ignis non exstinguitur igne. - Ognia nie gasi się ogniem.
Ignoranti non currit tempus. - Termin nie biegnie przeciw niewiedzącemu.
Ignorantia iuris nocet, ignorantia facit non nocet. - Nieznajomość prawa szkodzi, nieznajomość faktu nie szkodzi.
Ignorantia iuris nocet. - Nieznajomość prawa szkodzi.
Ignorantia legis exusat neminem. - Nieznajomość prawa nikogo nie usprawiedliwia.
Ignoti nulla cupido. - Nie ma pragnienia nieznanego. (Czego oczy nie widzą, tego sercu nie żal)
Ille dolet vere, qui sine teste dolet. - Ten opłakuje szczerze, kto opłakuje bez świadków. (Martialis)
Impares nascimur, pares morimur. - Rodzimy się nierówni, umieramy równi (w obliczu śmierci wszyscy są równi). (Seneca, Listy moralne)
Imperare sibi maximum est imperium. - Panować nad sobą to najwyższa władza. (Seneca, Listy moralne)
Impossibilium nulla obligatio est. - Nie ma zobowiązania, gdy [świadczenie] jest niemożliwe.
Impossibilium nulla obligatio est. - Nikt nie jest zobowiązany do rzeczy niemożliwych.
In conventionibus contrahentium voluntatem potius quam verba spectare placuit. - Przyjęto, że w umowach należy uwzględniać raczej wolę stron umawiających się niż słowa (formalne)
In criminalibus probationes debent esse luce clariores. - W sprawach karnych dowody powinny być jaśniejsze od światła.
In criminalibus voluntas pro facto reputabiteru. - W sprawach karnych zamiar będzie uważany za czyn.
In divisa est causa pignoris. - Sprawa zastawu jest niepodzielna.
In dubio contra fiscum. - W razie wątpliwości (należy orzec) na niekorzyść skarbu państwa.
In dubio pro reo. - W razie wątpliwości [należy rozstrzygać] na korzyść pozwanego.
In eodem prato bos herbam quaerit, canis leporem, ciconia lacertam. - Na tej samej łące wół szuka trawy, pies zająca, a bocian jaszczurki (z jednej książki każdy wybiera to, co go najbardziej interesuje). (Seneca, Listy moralne)
In legibus fundamentum rei publicae. – Fundament republiki tkwi w ustawach. -
In legibus magis simplicitas quam difficultas placet. - W prawie podoba się bardziej prostota niż zawiłość.
In libris libertas. - W książkach wolność.
In magnis et voluisse sat est. - W rzeczach wielkich wystarczy chcieć. (Propercjusz)
In maiore minus inest. - W większym tkwi też mniej.
In medio tutissimus ibis. - W środku rzeczy będziesz najbezpieczniejszy. (Ovidius)
In omnibus quidem, maxime tamen in iure aequitas spectanda sit. - We wszystkim, szczególnie jednak w prawie, należy mieć na względzie [zasady] słuszności.
In pari causa melior est conditio possidentis. - W jednakowej sytuacji lepsza jest pozycja posiadacza.
In pari causa possessor potior haberi debet. - W równym położeniu za lepszego należy uznać posiadacza.
In propria causa nemo iudex. - Nie można być sędzią we własnej sprawie.
In silvam non ligna feras. - Nie znoś drew do lasu. (Horatius, Satyry)
In testamentis plenius voluntates testantium interpretamur. - Wykładnia testamentów opiera się na wnikliwym badaniu woli testatorów.
In vino veritas. - W winie prawda (pijany łatwiej mówi prawdę). (Plato, Uczta)
In virtute sunt multi ascensus. - W cnocie jest wiele stopni. (Cicero)
Inaudita causa quamquam damnari aequitatis ratio non patitur. - Poczucie słuszności nie pozwala na skazanie kogokolwiek bez wysłuchania jego sprawy.
Incivile est nisi tota lege perspecta una aliqua particula eius proposita iudicare vel respondere. - Nieprawidłowe jest wydawanie wyroku lub opinii prawnej bez uwzględnienia całości ustawy na podstawie jednego jej fragmentu.
Inde datae leges, ne fortior omnia posset. - Po to zostały dane prawa, aby silniejszy nie mógł wszystkiego.
Ingenii vis praeceptis alitur et crescit. - Rada żywi i krzewi siłę umysłu.
Inhumanitas omni aetate molesta est. - Brak człowieczeństwa szkodzi w każdym wieku. (Cicero)
Inicua numquam regna perpetuo manent. - Niegodziwe (niesprawiedliwe) rządy nie trwają nigdy wiecznie.
Iniqua nunquam regna perpetuo manent. - Tyrani nie rządzą wiecznie. (Seneca Philosophus)
Iniuriam qui facere constituit, iam fecit. - Kto postanowił dokonać przestępstwa, już go dokonał.
Iniuriam qui factures est, iam facit. - Kto ma zamiar wyrządzać krzywdę, już krzywdzi.
Inter arma silent leges. - Pośród oręża (podczas wojny) milczą prawa.
Inter arma silent Musae. - W czasie wojny milczą Muzy (nie ma czasu na twórczość). (Cicero)
Interest rei publice, ne maleficia remaneant impunita. - W interesie państwa leży, aby czyny bezprawne nie pozostały bez kary.
Inventas vitam iuvat excoluisse per artes. - Uczyńmy życie lepszym przez naukę i sztukę. (Vergilius)
Inveterata consuetudo pro lege custoditur. - Dawny zwyczaj przestrzegany jest jak prawo (na równi z ustawą).
Invidia gloriae assiduus comes est. - Zawiść jest stałym towarzyszem sławy.
Invitum qui servat, idem facit occidenti. - Kto ocala kogoś wbrew jego woli, to tak jakby go zabijał (Horatius, Ars poetica).
Ipos iure. – Z samego prawa. -
Ipsa scientia potestas est. - Sama wiedza jest potęgą. (Bacon)
Ira furor brevis est. - Gniew jest chwilowym szaleństwem (trzeba panować nad gniewem, inaczej on zapanuje nad nami). (Horatius, Listy)
Ira sine viribus vana est. - Bezsilny gniew jest próżny. (Liwiusz, Seneca)
Is damnum, dat qui iubet dare. - Ten wyrządza szkodę, kto rozkazuje ją czynić.
Is fecit, cui prodest. - Ten uczynił, komu (to) przynosi korzyść.
Iucundi acti labores. - Miłe są trudy zakończone (przyjemnie wspominać trudne chwile). (Cicero)
Iura non in singulas personas, sed generaliter constituuntur. - Praw nie ustanawia się dla poszczególnych osób, lecz dla ogółu.
Iura non in singulas personas, sed generaliter constituuntur. - Prawa są stanowione nie ze względu na konkretne osoby, lecz dla wszystkich.
Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non leadere, suum cuique tribuere. - Oto są nakazy prawa: żyć uczciwie, drugiego nie krzywdzić, każdemu oddać to, co mu się należy.
Iuris prudentia est divinarum atque humanarum rerum notitia, iusti atque iniusti scientia. - Nauka prawa jest znajomością spraw boskich i ludzkich oraz wiedzą o tym, co sprawiedliwe, a co niesprawiedliwe.
Iuris prudentia est divinarum atque humanarum rerum notitia, iusti atque iniusti scientia. - Wiedza prawnicza jest znajomością spraw boskich i ludzkich, rozumieniem tego, co dobre i słuszne.
Ius civile vigilantibus scriptum est. - Prawo cywilne jest tworzone dla osób starannych.
Ius est ars boni et aequi. - Prawo jest sztuką stosowania tego, co dobre i słuszne.
Ius ignorantia non excusat. - Nieznajomość prawa nie usprawiedliwia.
Ius publicum privatorum pactis mutari non potest. - Prawo publiczne nie może być zmieniane umowami (osób) prywatnych.
Iusiurandum patri datum usque ad hanc diem ita servavi. - Przysięgę złożoną ojcu aż po dzień dzisiejszy tak zachowałem. (Hannibal)
Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi. - Sprawiedliwość jest niezmienną i trwałą wolą zagwarantowania każdemu jego prawa.
Iustitia fundamentum regnorum. - Sprawiedliwość jest podstawą rządów (panowania).
Iustitia non debet claudicare. - Wymiar sprawiedliwości nie powinien niedomagać.
Iustitia non novit patrem nec matrem, solam veritatem spectat. - Sprawiedliwość nie zna ojca ani matki, ma wzgląd jedynie na prawdę.
Iustitias vestras iudicabo. - Osądzę waszą sprawiedliwość.
Iustitias vestras iudicabo. - Sprawiedliwość waszą sądzić będą.
SENTENCJE NA LITERĘ L
Labor omnia vincit. - Praca wszystko przezwycięża.
Laudamus veteres, sed nostris utimur annis. - Chwalimy dawne, lecz żyjemy własnymi latami.
Laudant illa, sed ista legunt. - Chwalą jedne (dzieła), ale inne czytają. (Martialis)
Laudant, quod non intelligunt. - Chwalą to, czego nie rozumieją.
Laus alit artes. - Pochwała karmi sztukę (artysta lepiej tworzy, gdy znajduje uznanie). (Seneca za Enniuszem)
Lectio brevior lectio potior. - Najkrótsze czytanie jest najbardziej prawdopodobne.
Lege non distinguente nec nostrum est distinguere. - Czego prawo nie rozróżnia, tego nie należy rozróżniać.
Legem bonam a mala nulla alia nisi naturae norma dividere possumus. - Dobre prawo od złego możemy odróżnić miarą prawa natury.
Legem brevem esse oportet, quo facilius ab imperitis teneatur. - Prawo powinno być zwięzłe, aby łatwiej mogli je zapamiętać ci, którzy go nie znają (niedoświadczeni).
Leges ab omnibus intellegi debent. - Ustawy powinny być zrozumiale dla wszystkich.
Leges bonae ex malis moribus procreantur. - Dobre ustawy rodzą się ze złych obyczajów.
Leges omnium salutem singulorum saluti anteponunt. - Prawo przedkłada dobro ogółu ponad dobro jednostki.
Leges salutem civitatis saluti singularum anteponunt. - Prawa ustawy przedkładają społeczeństwo ponad dobro jednostki.
Legibus idcirco omnes servimus, ut liberi esse possimus. - Dlatego wszyscy służymy prawu, żebyśmy mogli być wolnymi (obywatelami).
Legum ministri magistratus, legum interpretes iudicies. - Urzędnicy są sługami prawa, a sędziowie tłumaczami prawa.
Legum ministri sunt magistratus. - Urzędnicy są sługami prawa.
Legum servi sumus ut liberi esse possimus. - Jesteśmy niewolnikami prawa po to, aby być wolnymi. (Cicero)
Leve fit, quod bene fertur, onus. - Ciężar jest lżejszy, gdy niesiony dobrze. (Ovidius)
Lex breve esse oportet. - Ustawa powinna być zwięzła.
Lex iubet ea, quae facienda sunt prohibetque contraria. - Prawo nakazuje to, co należy czynić i zakazuje rzeczy przeciwnych.
Lex iusta libertati, aequalitati et fraternitati praesidio est. - Sprawiedliwe prawo stoi na straży wolności, równości i braterstwa.
Lex lege tollitur. - Ustawa uchylana jest ustawą (ustawę uchyla się ustawą).
Lex malla, lex nulla. - Złe prawo nie jest prawem. (Św. Tomasz z Akwinu)
Lex mitior retro agit. - Ustawa łagodniejsza działa wstecz.
Lex nihil frustra facit. - Prawo nie czyni niczego nadaremnie.
Lex non obligat nisi promulgata. - Ustawa obowiązuje jedynie z chwilą ogłoszenia (promulgacji).
Lex posterior derogat (legi) priori. - Ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą.
Lex posterior generalis non derogat legi priori (anteriori) speciali. - Ustawa późniejsza o charakterze ogólnym nie uchyla wcześniejszej ustawy szczególnej.
Lex posteriores priores contrarias abrogant. - Ustawy późniejsze uchylają sprzeczne z nimi ustawy wcześniejsze.
Lex primaria derogat legi subsidiariae. - Ustawa zasadnicza znosi ustawę posiłkową.
Lex prospicit non respicit. - Ustawa działa do przodu, a nie wstecz.
Lex retro non agit. - Ustawa nie działa wstecz.
Lex severior retro non agit. - Ustawa surowsza nie działa wstecz.
Lex specialis derogat (legi) generali. - Ustawa szczegółowa znosi ustawę ogólną.
Lex superior derogat legi interiori. - Ustawa wyższej rangi uchyla ustawę niższej rangi.
Lex universa est, quae iubet nasci et mori. - Powszechne jest prawo, które każe rodzić się i umierać. (Publilius Syrius)
Libera matrimonia esse antiquitus placuit. - Z dawna już postanowiono, że małżeństwa są wolne.
Liberae sunt nostrae cogitationes. - Nasze myśli są wolne. (Cicero)
Libertas est potestas faciendi id, quod iure licet. - Wolność jest to możliwość czynienia tego, co prawnie wolno.
Libertas inaestimabilis res est. - Wolność jest rzeczą bezcenną.
Libertas inaestimabilis res est. - Wolność jest rzeczą bezcenną. (Corpus Iuris Civilis)
Libri amici, libri magistri. - Książki przyjaciółmi, książki nauczycielami.
Littera docet, littera nocet. - Litera uczy, litera szkodzi.
Littera scripta manet. - Słowo zapisane pozostaje.
Litterae non erubescunt. - Pismo się nie rumieni ze wstydu (papier jest cierpliwy, pisać można wszystko). (Cicero)
Litterarum radices amarae sunt, fructus dulces. - Korzenie wiedzy są gorzkie, owoce słodkie.
Longus possessio parit ius possidendi et tollit actionem vero domino. - Długotrwałe posiadanie stwarza prawo posiadania i pozbawia prawdziwego właściciela prawa do wytoczenia powództwa.
Lucri bonus est odor ex re qualibet. - Przyjemny jest zapach bogactwa, skądkolwiek by się rozchodził (Juwenalis)
